Korkuteli depreme hazır değil

Geçtiğimiz günlerde İstanbul’da yaşanan ve yer yer artçıları devam eden deprem, ülkemizin ve ilçemizin gündemine yeniden depremi getirdi. Dün sabah gazetemiz Yazı İşleri Müdürü Sezen Gürbüz, kendisi de Korkutelili olan ve Korkuteli’yi yakından tanıyan Antalya Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Bayram Ali Çeltik ile röportaj yaptı. Gürbüz’ün sorunlarını cevaplayan Çeltik, “ Korkuteli olası bir depreme hazır değil.” dedi.

Gürbüz: Merhaba Bayram Ali bey kısaca kendinizden bahseder misiniz?

Çeltik:  Ben aslen Korkuteliliyim, ailem hala burada yaşıyor. Antalya Jeoloji Mühendisleri Odası Şube Başkanıyım, Isparta ve Burdur temsilcilikleri bize bağlı. Bu bölgeden sorumlu şube başkanıyım. Bizlere bu fırsatı verdiğiniz için teşekkür ederim.

Gürbüz: Malum yakın zamanda İstanbul’da bir deprem oldu ve deprem yeniden ülke gündemine oturdu. Önce ilimizden başlayarak Antalya ve Korkuteli’nin deprem haritasını çıkaracağız. Başkanım Antalya olası bir depreme hazır mı?

Çeltik: Öncelikle Antalya olası bir depreme hazır değil. Türkiye’nin hiçbir yeri depreme hazır değil demek biraz ağır olabilir ama ilimizden konuşacak olursak Antalya kesinlikle depreme hazır değil. Antalya’nın doğusunda Aksu Fay Sistemi, batısında Fethiye Burdur Fay Sistemi ile Kemer, Korkuteli, Döşemealtı Fay Sistemleri bulunmaktadır. Yine hemen güney kesimde Kıbrıs Yayı var. Bu aktif sistemler sebebiyle Antalya’da yıkıcı depremler beklenmektedir. Bunun kanıtını Antik kalıntıların yazıtlarına baktığımız zaman net olarak görebiliyoruz. Son yüz yıl içinde aletsel ölçümlerde Antalya’da yıkıcı bir deprem olmamıştır ama bu olmayacağı anlamına da gelmemektedir. Antalya da maalesef bu konuda yeteri kadar hazır değil.

Gürbüz: Antalya’nın deprem haritası nedir, kaçıncı deprem bölgesinde yer alıyor?

Çeltik: Daha önce Türkiye için deprem tehlike haritasını birinci, ikinci, üçüncü diye deprem bölgelerine ayırıyorduk. Fakat AFAD’ın yaptığı yeni çalışma ile artık deprem bölgeleri tanımını rafa kaldırdık. Eskiden birinci derece, ikinci derece, üçüncü derece diye belirtilen alanlarda hatlar keskindi ama jeolojide hatların keskin olmadığını, jeolojik olayların ani bir kesilme yaşamadığını biliyoruz. Şu an yapay canlı bir harita yapıldı AFAD tarafından. Her deprem aktivitesi ile kendini güncelleyen bir harita oluşturuldu. Burada ilgili bölgedeki insanlar AFAD sitesi üzerinden haritaya ulaşıp anlık olarak oradaki ivme değerine ulaşabiliyorlar. Bunun için artık deprem bölgesi tanımı yapmak yanlış ama eskiye bakarak ikinci derece deprem bölgesindeyiz diyebiliriz. Artık böyle bir terim yok. Ama deprem beklenen bölgeler içindeyiz.

Gürbüz: Peki şimdi ilçemize gelelim, Antalya’nın Batısının ve Korkuteli’nin deprem haritası nedir?

Çeltik: Bizim şu anki interaktif haritaya baktığımız zaman, diri faylara ve faylara baktığımız zaman, batısı doğusuna göre biraz daha şanssız. Batı kesimde yıkıcı deprem olma ihtimali nispeten yüksek. Çünkü burada aktif fay sistemleri daha fazla. Özellikle Ege Bölgesindeki grabenlere yakın, Fethiye Burdur Fay Sistemi var. Yine batıda Kaş’ta bir fay sistemi bulunmakta. Bu nedenle baktığımız zaman Antalya’nın batısı Antalya merkezine göre daha şanssız. Gevşek, ince çökellerin olduğu zemin yapısı da deprem riskini arttırıyor. Doğal olarak yıkıcı etkisi daha fazla olacaktır.

Gürbüz:  Korkuteli’nin deprem haritası nedir?

Çeltik: Korkuteli’nde biz bunu ikiye ayırıyoruz, tarihsel ve aletsel ölçüm yani 1900 yılı öncesi (tarihsel) ve 1900 yılı sonrası (aletsel). 1900 yılı öncesi depremlere biz tarihsel depremler diyoruz. Çünkü orada aletle bir ölçüm yok. Sadece depremin bıraktığı izlerden yola çıkarak tahminlerde bulunuyoruz. Ama 1900 sonrası yıllardan bugüne kadar aletsel ölçümler yapılmış. Bu yüz yıllık süre içinde Korkuteli’nde olan ciddi bir deprem aslında yok fakat geçmişte tarihsel depremlere baktığımız zaman ciddi depremler olmuştur. Korkuteli biraz önce bahsettiğimiz gibi Kemer-Korkuteli-Döşemealtı Fay Sistemi ile yine Fethiye–Burdur Fay Sistemi ile sarılmış durumdadır. Bu demek oluyor ki Korkuteli’nde de yıkıcı depremler söz konusu. Buradan Korkuteli’nin de depreme hazır olmadığını net olarak söyleyebiliriz. Çünkü imar affı ile birlikte mühendislik hizmeti almamış onlarca yapı stokumuz var. Sıkıntılı yapılar var. Gezdiğim kadarı ile deprem toplanma alanları yok. Normalde deprem olduktan hemen sonra insanların toplanabileceği bir araya geldiği, birkaç gün kalabilecekleri bir toplanma alanı yok.  Şu an varsa bile muhakkak ki vardır şu an insanlar yeterince bilgi sahibi değiller ve yeterince bilgilendirme ve tabela yok. Burada önemli olan şu; deprem öldürmez, insanların yaptığı ihmaller öldürüyor. Deprem kötü bir şey değildir. Deprem olunca yer kabuğu hareket eder, yer değişimleri olur. Dağlar, göller oluşur, canlı çeşitliliği de artar. Yerin altındaki sıcak sular yukarıya çıkar. Ne yazık ki insanların bilinçsiz olması, jeoloji bilimine önem verilmemesi sağlıksız binaların çokluğu can ve mal kaybına neden olur.

Gürbüz: Korkuteli’nde olası bir deprem için neler yapılmalı ne gibi önlemler alınmalı, belediyeye, kaymakamlığa, STK’lara ne gibi görevler düşüyor?

Çeltik: Burada tüm kurumlar iş birliği içinde olmalı. Korkuteli Belediyesi, kaymakamlık, AFAD ile veya bununla ilgili sivil toplum kuruluşları ile bir araya gelinmeli ve insanlar bilinçlendirilmeli. Hatta buna okullardan başlanmalı. İkincisi zaten binalarımız güvenli olduktan sonra korkmamıza gerek yok. Örneğin Japonya’da 7 büyüklüğünde depremler olur ama binaların sağlıklı yapılmış olması sayesinde yıkım olmaz. Binaları sağlıklı yaparak can ve mal kayıplarının önüne geçebiliriz. Son deprem yönetmeliğine göre binalarımız dayanıklı yapılıyor ama zemin etütleri yapılmadığı için sağlıksız temellere oturtulduğu zaman yıkılma oluyor. Bunun içinde öncelikle belediyelerde bir Jeoloji Mühendisinin olması lazım. İkincisi faya yakın veya depremden daha çok etkilenecek yerler bir program dâhilinde imara sokulmalı. İlçemizde özellikle zemin etütleri iyi yapılmıyor. Siz üst yapıyı ne kadar iyi yaparsanız yapın alt yapıyı kontrol etmezseniz, yani bina temelinin nereye oturduğuna dikkat etmezseniz, üst yapıyı ne kadar iyi yaparsanız yapın yıkıcı etkisi olacaktır. Bu nedenle Korkuteli Belediyesinde bir meslektaşımızın, bir Jeoloji Mühendisin olması lazım ki zemin etütleri kontrollü yapılabilsin. Özellikle kazı kontrolleri bizim için çok önemli.

Gürbüz: Peki baştan beri konuşuyoruz ve çok önemli dediniz, Zemin Etüdü nedir?

Çeltik: Binalara ruhsat almadan önce mimari proje çizilir, statik proje çizilir ve zeminin litolojisini tanımlayan bir rapor hazırlanır. Bu rapor içinde iki tane yöntem var. Biri araştırma çukuru, diğeri kat yüksekliği iki ve daha fazla olan yerlerde yapılan sondaja dayalı çalışmalardır. Korkuteli Belediyesinde de sondaj kontrolü olmadığı için meslektaşlarımız sağlıksız raporlar hazırlıyor. Bunun için buraya sondaj makinesi gelmeli ve yerinde arazi deneyleri yapılmalı. Ve bu çalışmalar belediyedeki jeoloji mühendisi tarafından kontrol etmeli. Yine köylerde yamaç üzerinde kazılı oturulan yerler var. O da uzun vadede oturma ve kaymalara neden oluyor. Bunun için biz kazı kontrolü ve sondajı önemsiyoruz.